Historiek

In een document van 1136 is er voor het eerst sprake van de wijk Zalegem.

In 1137 spreekt een document van datzelfde Zalegem als “vicus” dit is “wijk” van Vrasene. Zalegem was een wijk van Vrasene dus kunnen we met zekerheid zeggen dat Vrasene in 1136 al bestond.

De vroegere schrijfwijzen van Vrasene: 1137 Vracenne, 1196 Fraisne, 1197 Frasne, 1330 Vrassene, 1354 Verracene, 1385 Vrasenen, 1435 Vracenne, later werden ook nog Vrachem, Vrachen en Vrachene gebruikt.

In 1183 wordt voor het eerst schriftelijk melding gemaakt van een transeptloze, driebeukige kerk. In de middenbeuk zijn de restanten van romaanse nissen en rondbogen de getuigen van deze eerste kerk. Vloertegels die teruggevonden zijn laten toe de kerk te situeren tussen 1165 en 1183.

Vele verbouwingen zijn de revue gepasseerd: gotische uitbreiding met een vierkante toren en een kruisbeuk in de 15de eeuw, neogotische uitbreiding met twee zijkoren en sacristie in de 2de helft van de 19de eeuw.

De kerk is sinds 1942 beschermd als monument.

Stormtij veroorzaakt een grote overstroming, de zogenaamde Sint-Clemensvloed, die een groot deel van het Land van Beveren onder water zet. De Vlaamse graaf laat Vrasene mee opdraaien voor de herinpoldering, die grotendeels gefinancierd wordt door rijke Brugse kooplieden. De familie Braderic is één van die investeerders en krijgt belangrijke bezittingen in de polder in leen.

De oude romaanse kerk wordt geleidelijk aan omgebouwd tot een modern, gotisch kerkgebouw. De beroemde Brabantse bouwmeester Evert Spoorwater bouwt een gotisch koor aan de kerk.

De familie Braderic was een bekende familie uit het Brugse. Het leen Braderi(c)k lag ten zuiden van de Expressweg. Als gevolg van overstromingen werd het gebied – dat oorspronkelijk meer dan tweehonderd hectare groot was – minder belangrijk. Waarschijnlijk stond er ooit een kasteel of een fort. Joris Braderic was lid van het hoofdcollege van het Land van Waas. Hij stierf in 1456 en heeft samen met zijn echtgenote een grafgedenkteken in de kerk van Vrasene met de data 1456 en 1484, het oudste voorwerp in de kerk.

Joris Braderic verkoopt de Braderick aan Antoon van Bourgondië, de heer van Beveren en oudste bastaardzoon van hertog Filips de Goede. Een eeuw lang was het leengoed in handen van vooraanstaande aristocraten.

Elisabeth Braderic is vermoedelijk de laatste van de familie die zich laat begraven in de kerk van Vrasene. Rond dezelfde tijd wordt een memoriesteen opgericht in de kerk voor haar ouders Joris Braderic en Elisabeth van Massemen.

De familie d’Affaytadi, een rijke Antwerpse koopmansfamilie van Italiaanse oorsprong, koopt de Braderick. Zij zijn twee eeuwen lang heer van Braderick.

Een algemene opstand breekt uit in de Nederlanden tegen het Spaanse gezag. Lamoraal van Egmont, die vijf jaar eerder nog heer van Braderick was geweest, wordt in Brussel onthoofd. Het Hof Ter Biest in Vrasene wordt in beslag genomen door de Spaanse koning.

Tijdens de opstand van de Nederlanden tegen de Spaanse koning steken de opstandige geuzen (aanvankelijk Nederlandse edelen, tegenstanders van de Spaanse koning Filips II) de dijken door bij Saeftinghe, waardoor alle polders ten noorden van Vrasene, Beveren en Melsele decennialang onder water komen te staan. Talloze boeren verliezen een belangrijk deel van hun inkomsten.

De Vrasenepolder wordt opnieuw ingedijkt. Het geld daarvoor wordt gevonden bij enkele Wase edellieden en lokale politici.

In Vrasene staat de schandpaal naast de kerk. De huidige werd in 1765 besteld bij steenhouwer Matthijs Monnoye uit Brabant. De achthoekige arduinen schandpaal kwam per boot naar Kruibeke en werd daarna met paard en kar naar Vrasene gebracht. Hij stond op een voetstuk van twee treden en had een metalen halsband en een ketting. De top was versierd met een verguld vaantje. Op een schildje had de steenhouwer ‘1765’ gebeiteld

Joseph Abbeel (Vrasene, 31 oktober 1786 – Anzegem, 25 september 1866) uit Vrasene wordt als soldaat ingelijfd in het leger van Napoleon. Met meer dan 500 000 andere soldaten trekt hij in 1812 met Napoleon Rusland binnen. Hij is een van de weinigen die het zal overleven. Abbeel maakt alle verschrikkingen van de veldtocht mee: hij lijdt honger en dorst, plundert om aan eten te komen, ontsnapt ternauwernood aan kozakken, zit onder het stof en ongedierte, raakt gewond in een veldslag, ziet Moskou branden – en dan moet de lange tocht terug nog beginnen.

In 1846 scheurt Meerdonk zich af van Vrasene omdat de bewoners het beu waren om met natte voeten via de Waterstraat naar de kerk van Vrasene te gaan. Vrasene was een zelfstandige gemeente. Meerdonk, aanvankelijk een gehucht van Vrasene waartoe het tot in 1807 kerkelijk behoorde, werd op 1 maart 1845 een onafhankelijke gemeente. Vandaar nog altijd de uitdrukking ‘op zijn aagen gelijk Meirdonk’.

In 1856 richt de heer Petrus M. Goossens-Heynderickx een brouwerij op. Hij kiest als naam Brasserie Goossens. In 1894 komt de heer Goosens te overlijden. Zijn weduwe beheert vanaf nu de zaak Brasserie Goossens. In 1958 spreken we gewoon over de naam brouwerij Goosen. In 1969, na 113 jaar bestaan, beslist Paul Goossens om er mee op te houden. Het einde van een stukje familiegeschiedenis. Volgende bieren werden gebrouwen doorheen het bestaan: Belgian Pride, Dorta Pils, Ducsa Speciale, Goster en Tripel.

Nu Vrasene met enige nadruk wil jubileren, staat het buiten kijf dat de mensen die over het dorp praten of schrijven, heel wat volkse synoniemen (spotnamen) voor de term Vrasenaren zullen hanteren.

Vroeger gingen veel kinderen van het Groot en Klein Laar en van de Vosstraat in Sint-Gillis naar school. “Vroaseneir, gatverteir, opgebloazen tuuvereir” zeiden die van Sint-Gillis tot hun buren, waarop de Vrasenaren repliceerden met “huuge, gruute, schuune buumen”.

Bij een kerkbrand in 1873 reikte de brandspuit niet hoog genoeg, waarna enkele dapperen in de toren klommen en de spuit de hoogte in trokken: torenblussers dus.

Vrasene ligt tijdens de Duitse bezetting van de Eerste Wereldoorlog in het Etappengebied, dat de Duitse legers aan het front bevoorraadt. In het oosten van Vrasene, ter hoogte van de Mosselbank, bevindt zich de uiterste versterkingsgordel rondom Antwerpen. Tijdens de Belgische mobilisatie, van augustus tot september, graven Belgische genietroepen in dit gebied een uitgebreid stelsel van loop- en verbindingsgraven. Hiervoor worden in de wijken Mosselbank en Nerenhoek verscheidene boerderijen en huizen met de grond gelijk gemaakt.

Ten noorden van de Mosselbank worden de polders van Vrasene onder water gezet. Later, in 1917, zullen de Duitsers het gebied tussen het Fort van Haasdonk en het geïnundeerd gebied in het noorden van Vrasene met maar liefst 188 bunkers versterken.

In 1917 werden alle weerbare mannen van het dorp door de Duitsers in de kerk opgesloten omdat er een Duitser vermoord was. Sommigen moesten zo nodig hun natuurlijke behoefte doen en konden niet anders dan het in de kerk te doen. Vandaar de spotnaam ‘kaarekschijters’. Ook als mosselkoppen gaan die van Vrasene door het leven. Heel wat inwoners aten mosselen ter vervanging van aardappelen, nadat halfweg de negentiende eeuw de oogst was mislukt. De Vrasenaren werden ziek en de rest kan je al raden.

Het gemeentehuis of vroegere schepenhuis was gelegen ten noordwesten van de beschermde Heilig Kruiskerk op de hoek van de Kerkstraat en Brugstraat. Vandaag ligt op die plaats een kruispunt en een pleintje bij de kerk. Het gemeentehuis werd samen met de kerk en de kerkhofmuur beschermd als monument op 25 juli 1942, omwille van de artistieke, oudheidkundige en historische waarde.

Op 29 december 1965 werd het gemeentehuis bouwvallig verklaard en werd bij burgemeestersbevel opdracht gegeven het gebouw te slopen. Het gemeentehuis werd gesloopt in 1965-1966.

Tijdens het Franse bewind op het einde van de 18de eeuw stond de schandpaal niet langer aan de kerk maar wel op de hoek van Peperdam met Provinciale Baan en was hij omgevormd tot gaslantaarn. Heel toevallig ontdekte men tijdens WO II het jaartal dat de steenhouwer op het schildje had gebeiteld en bleek de gaslantaarn de oude schandpaal te zijn. Toen de paal in 1943 ook nog omver werd gereden waardoor het bovenstuk was beschadigd, greep het schepencollege in. De schandpaal werd hersteld op kosten van de aanrijder en kreeg daarna een plek binnen de kerkhofmuur.

Bij de fusies van gemeenten werd Vrasene een deelgemeente van Beveren. De laatste burgemeester van Vrasene was Paul Goossens. Hij werd in 1958 als 25-jarige de jongste burgemeester van België en bleef dit ambt bekleden tot aan de gemeentefusie, waarna hij nog tot 2000 schepen was in fusiegemeente Beveren.

De zalige Broeder Isidoor werd geboren als Isidoor de Loor (Vrasene, 18 april 1881 – Kortrijk, 6 oktober 1916). Hij trad op 26 jarige leeftijd in het klooster van de paters Passionisten en werd zalig verklaard in 1984. Het geboortehuis (na de fusie nu Sint-Gillis) kan nog steeds dagelijks bezocht worden.

Op 27 mei werd Birken Blok geboren als zevende telg in de reuzenfamilie van gemeente Beveren, onder de vaardige handen van Erwin Raes. De Beverse blokmaker Jules Smet stond model. Het klompen maken was vroeger een typisch ambacht voor het Land van Waas, en ook in Vrasene verdienden heel wat mensen er hun brood mee.

Het archeologisch onderzoek in de nieuwe verkaveling langs de Daalstraat ontrafelt de oudste geschiedenis van Vrasene. De aangetroffen puzzelstukken lijken te wijzen op een lang bewoningsverhaal.

De oudste vondsten bestaan uit stenen werktuigen die neanderthalers achterlieten tijdens de laatste ijstijd, zo’n 70 000 tot 35 000 jaar geleden. Er werden ook sporen uit de ijzertijd en restanten van een middeleeuws erf teruggevonden. Hier en daar zijn aanwijzingen van Romeinse bewoning en ook werd fossiel botmateriaal aangetroffen van een walvis, vermoedelijk uit de ijstijd wat redelijk uitzonderlijk is, zeker voor deze regio.

Archeologen doen in de Smisstraat een mysterieuze vondst. Tijdens opgravingen werd een Romeinse nederzetting blootgelegd. Naast een intacte waterput troffen de archeologen een grote voorraadpot uit aardewerk (dolium) aan die zo’n 2000 jaar geleden werd afgedekt door een ronde maalsteen. De pot werd teruggevonden in een gangenstelsel van wat ooit een vossenburcht moet zijn geweest.

Vrasene had bij het begin van de fusie met Beveren-Waas ongeveer 3440 inwoners op een oppervlakte van 13,77 km². Nu zijn dit er ongeveer 4500, waarbij de vrouwen zo wat gelijke tred houden met de mannen. Veel industrie had dit dorp nooit, wel heel wat boerderijen (in 1973 nog 188) en ook veel blokmakers. Het jubileumjaar 2024 wordt een samenspel van culturele en ontspannende activiteiten. Leden van het plaatselijk verenigingsleven en enthousiaste vrijwilligers met een hart voor Vrasene, staan in voor de organisatie van de festiviteiten.